Kansberekening

Kansberekening voor gevorderen?

Bron: deel van een artikel uit NRC (voorjaar 2013), ons op gestuurd door een Lekko-lid, en van de hand van geboren Ridderkerker Robbert Dijkgraaf
(geen Lekko lid :-).
———————————————————————————————————–

Wat hebben de volgende zaken gemeen?

Een langweekend in Londen, veertig boterhammen met pindakaas, een zomervakantie in het hooggebergte, een uurtje fietsen, een ritje op een paard, een fles rode wijn of een enkel ecstasytablet: Alle blijken hetzelfde, microscopisch kleine gevaar op te leveren.

Om precies te zijn: ze brengen een kans van 1 op een miljoen op een dodelijke afloop.

Besliskundige Ronald Howard van Stanford University heeft in 1968 een naam gegeven aan deze microscopische ‘eenheid’ van morbiditeit: de micromort.
Net zoals de micrometer een miljoenste van een meter is, is de micromort een miljoenste van de dood. Ook al dragen alle bovenstaande minuscule bronnen van gevaar hetzelfde risico, de achterliggende mechanismen zijn uiteenlopend:
Een verblijf in een grote stad stelt ons bloot aan extra luchtvervuiling afkomstig van verkeer en industrie. Pindakaas kan het bestanddeel aflatoxine B bevatten dat leverkanker kan veroorzaken. In het hooggebergte is meer hoogenergetische kosmische straling die celkernen kan beschadigen en tot kanker kan leiden. Fietsen of paardrijden geeft kans op een dodelijk ongeluk. Alcohol kan tot levercirrose leiden. En drugs maken de gebruiker gevoeliger voor gevaarlijke psychoses.  Door deze statistische bril gezien is het leven ineens gevuld met dodelijk fijnstof.

Hier zijn nog wat voorbeelden van zaken die een risico van 1 micromort opleveren:
100 gegrilde steaks, 2 maanden samenleven met een roker, 3 uur in een kolenmijn, 6 minuten in een kano of 1 röntgenfoto. Voordat u in de stress schiet: een waarschijnlijkheid van 1 op een miljoen is werkelijk enorm klein. Het is te vergelijken met de kans dat u twintig keer een munt gooit en dat die iedere keer met de kop naar boven eindigt. Of dat u met een dobbelsteen 8 keer achter elkaar een 6 gooit.

Nu zijn kleine risico’s niet uit te bannen. Het leven is nooit helemaal zonder gevaar, ook al vermijdt u röntgenfoto’s, steaks en kano’s. De dagelijkse blootstelling aan ongelukken en geweld is in onze beschermde maatschappij gelukkig erg klein, maar niet nul.  Deze wordt geschat op ongeveer 1 micromort.  Dat wil zeggen, bij een normaal gedragspatroon heeft ieder van ons een kans van 1 op een miljoen om de dag niet heelhuids door te komen.

Een fles wijn drinken verdubbelt die kans, een pakje sigaretten roken maakt het dertig keer zo groot. Het zijn natuurlijk de meer avontuurlijke activiteiten waarbij de teller echt gaat stijgen.
In micromorts uitgedrukt brengt diepzeeduiken een risico van 5, hanggliding 8 en parachutespringen 17. Een klim in de Himalaya is 10.000 en een bestijging van de Mount Everest 40.000.

De boekhouding van deze kleine kansen maakt soms opvallende verschillen zichtbaar.
Transport is daar een goed voorbeeld van. Als we bijvoorbeeld uitgaan van een vaste afstand van 100 kilometer, is de kans op een dodelijk ongeluk respectievelijk 0,01 micromort voor de trein, 0,06 voor het vliegtuig, 0,3 voor de auto, 3 voor de fiets, 4 voor wandelen en 12 voor de motorfiets. Die factor 1200 in veiligheid tussen trein en motor zou men toch gemakkelijk tot een fan van het openbaar vervoer maken.

Op internet is het onderzoek van Ronald Howard (uit 1968!) uiteraard ook te vinden.

———————————————————————————————————–